Info
Synesthesie. De mogelijkheid om kleuren te zien bij het horen van klanken. Of klanken te horen bij het zien van kleuren. In 1956 schreef componist Francis Poulenc Le travail du peintre – Het werk van de schilder. Poulenc werd geïnspireerd door de gelijknamige gedichtenverzameling van Paul Éluard, die op zijn beurt werd geïnspireerd door schilderijen van avantgardistische kunstenaars, onder wie Picasso en Chagall, met wie hij bevriend was of die hij goed kende. Misschien is dit niet letterlijk synesthesie, maar het wederzijds beïnvloeden komt daar dichtbij in de buurt.
Toen de coronacrisis uitbrak, kwam intendant Waut Koeken op het idee om de liederencyclus Le travail du peintre te laten uitvoeren met daarbij een visuele interpretatie van schilder en decorontwerper André Joosten, die bij Opera Zuid de decors voor de uitgestelde productie van A Midsummer Night’s Dream ontwierp. De crisis is Joosten niet in de kouwe kleren gaan zitten: “Op het moment dat de pandemie in Nederland uitbrak, werkte ik bij de Nationale Opera aan een productie van Die sieben Todsünden van Brecht en Weill. Ik zou tijdens de voorstellingen live op het toneel schilderen. Toen ik me goed en wel over de zenuwen en plankenkoorts had heen gezet, kregen we een paar dagen voor de première te horen dat we naar huis konden gaan… Het zijn wonderlijke tijden en ik ben eigenlijk net over de zwaarste dip heen.”
Het was voor Joosten duidelijk dat hij dit project wilde doen: “Ik kende de cyclus Le travail du peintre niet, maar ik had Poulenc al in mijn hart gesloten. Het was de bedoeling dat ik bij elk lied een kunstwerk zou maken, live, net als bij de Todsünden eigenlijk. Maar die vorm was lastig: de muziek duurt zo’n twaalf minuten, en dan zou ik amper tijd hebben voor één enkel ding. Toch verdiepte ik me in het materiaal, waarbij ik ook een beetje geïntimideerd werd door de kunstenaars die Éluard en Poulenc inspireerden: Picasso, Chagall, Braque, Gris, Klee, Miró en Villon. Díe namen! En de muziek van die wereldberoemde meneer en die beroemde dichter…”
Uiteindelijk was het resultaat net iets anders dan oorspronkelijk werd beoogd. Joosten: “Tijdens het luisteren, lezen en kijken maakte ik een aantal kunstwerken, zeven reacties op zeven liederen.
De zeven kunstwerken die Joosten maakte, hebben allemaal een eigen kleur en identiteit. Heel in de verte zou je er iets van de stijl van Picasso of van Klee in kunnen herkennen, maar het zijn autonome antwoorden van de ene kunstenaar op de andere. Een groot geelrood oog herinnert aan Miró, maar Joosten buigt de herkenning steeds om in zijn eigen stijl: “Het is een interessante reactie op dit materiaal in bizarre tijden. Daarom neem ik Le travail du peintre – Het werk van de schilder heel letterlijk!”
De doeken die Andre Joosten heeft beschilderd voor dit project zullen worden geveild in het najaar. De opbrengst zal gaan naar een goed doel.